سلنیوم چیست و در چه مواد غذایی یافت می شود؟

آیا می‌دانستید که یک نوع ماده معدنی مهم به نام سلنیوم (Selenium) وجود دارد که نه‌تنها از پیری پوست شما جلوگیری می‌کند، بلکه سیستم ایمنی و قدرت باروری شما را هم تقویت می‌کند؟ بله درست خواندید! سلنیوم یکی از مواد معدنی است که برای عملکرد سلول‌های بدن لازم است. این ماده معدنی یک نوع آنتی‌اکسیدان خیلی قوی است که از سلول‌های پوست، قلب، رگ‌ها، تیروئید و… محافظت می‌کند.

سلنیوم موردنیاز بدن معمولاً از طریق خوردن غذا و با یک رژیم غذایی متعادل تأمین می‌شود؛ اما گاهی هم افراد علائم کمبود سلنیوم را تجربه می‌کنند و باید با مصرف قرص سلنیوم پلاس کمبود این ماده معدنی را جبران کنند. با ما همراه باشید تا بفهمید سلنیوم چیست و چه خواصی دارد.

سلنیوم چیست؟

سلنیم یا سلنیوم (Selenium) یکی از مواد معدنی مهمی است که برای عملکردهای فیزیولوژیک بدن ضروری است. این ماده معدنی کمیاب است و با نماد Se نشان داده می‌شود. سلنیوم در بدن به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و از سلول در برابر واکنش‌های شیمیایی مضر محافظت می‌کند. در نتیجه سلول‌ها در برابر بیماری‌های قلبی، سرطان و… مقاوم‌تر می‌شوند.

قرص سلنیوم پلاس چیست؟

سلنیوم پلاس یک مکمل خوراکی است که حاوی سلنیوم (Selenium) و برای جبران کمبود این ریزمغذی طراحی شده است. این قرص منبعی از آنتی‌اکسیدان‌های Selenium، روی (زینک)، ویتامین A و ویتامین C است که علاوه بر حفظ سلامت پوست، مو ناخن‌ها، سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می‌کند. محافظت از غده تیروئید و تقویت قدرت باروری از دیگر خواص قرص سلنیوم است.

قرص سلنیوم پلاس تحت لیسانس کشور آلمان است و در ایران ساخته می‌شود. نحوه مصرف آن نیز به‌صورت روزانه یک عدد و همراه با غذا است. از نوجوانان تا سالمندان، همگی می‌توانند با مشورت یک پزشک از این قرص استفاده کنند و از خواص قرص سلنیوم پلاس بهره‌مند شوند.

سلنیوم پلاس برای چی خوبه؟

قرص سلنیوم پلاس فواید زیادی دارد. خواص قرص سلنیوم عبارت‌اند از:

• افزایش شادابی و طراوت پوست
• کاهش ریزش مو
• افزایش استحکام ناخن
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• بهبود عملکرد غده تیروئید
• محافظت از بدن در برابر پیری
• تقویت مقاومت بدن در برابر سرطان و آلودگی هوا
• کمک به تقویت اسپرم و بهبود باروری آقایان

نقش سلنیوم در بدن

در فرایندهای طبیعی‌ای که در بدن اتفاق میفتد (مانند متابولیسم) محصولات جانبی‌ای تشکیل می‌شوند که به آن‌ها رادیکال‌های آزاد می‌گوییم. رادیکال‌های آزاد عملکردهای مختلفی در بدن انجام می‌دهند. در حقیقت وجود رادیکال‌های آزاد برای بدن ضروری است؛ اما مواردی مانند سیگارکشیدن یا مصرف الکل مقدار رادیکال‌های آزاد را بیش از حد افزایش می‌دهد. زیاد بودن رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن آسیب می‌زند.

در مقابل، مولکول‌هایی به نام آنتی‌اکسیدان با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند و نمی‌گذارند سلول‌های بدن آسیب ببیند. پس در حالت طبیعی در بدن ما نوعی تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها وجود دارد. زمانی که تعادل بین آنتی‌اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد به هم بخورد، حالتی ایجاد می‌شود که به آن می‌گوییم استرس اکسیداتیو.

هرچقدر رادیکال‌های آزاد بدن بیشتر باشند، استرس اکسیداتیو نیز بیشتر می‌شود و به سلول‌های سالم بدن آسیب بیشتری وارد می‌شود. استرس اکسیداتیو با بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، آلزایمر و سکته مغزی مرتبط است و خطر بروز آن‌ها را بیشتر می‌کند. سلنیوم (Selenium) در سنتز آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی مختلفی نقش دارد که با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند و از بدن در برابر آسیب‌های مختلف رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.

به طور مثال یکی از این آنتی‌اکسیدان‌ها گلوتاتیون پراکسیداز است که از سلول‌ها در برابر آسیب گونه‌های فعال اکسیژن محافظت می‌کند. یکی دیگر از این آنزیم‌ها در محافظت از اسپرم‌ها و دیگری در ترشح هورمون‌های تیروئیدی نقش دارد. این ماده معدنی حتی از سلول‌های داخلی دیواره رگ‌ها و از عضلات قلب نیز محافظت می‌کند.

خواص قرص سلنیوم

باتوجه‌به خواص سلنیوم و نقش آن در بدن، واضح است که قرص سلنیوم نیز مزایای زیادی دارد. در ادامه این خواص را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.

تاثیر در سرطان

یکی از خواص قرص سلنیوم کم کردن خطر ابتلا به سرطان است. زیرا سلنیوم با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کند و تاثیر مخرب آن‌ها راکمتر می‌کند. سلنیم آسیب DNA ها را کاهش می‌دهد، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و به نقل از یک مقاله که در سال 2014 منتشر شده است، در از بین بردن سلول‌های سرطانی نقش دارد. همچنین یک مطالعه که در سال 2016 انجام شده است نتیجه گیری کرده است که سلنیم خطر ابتلا به سرطان‌های سینه، مری، ریه، معده و پروستات را کمتر می‌کند.

جلوگیری از بیماری قلبی و عروقی

بر اساس مطالعات انجام شده، کمبود سلنیوم با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مرتبط است. زیرا دریافت سلنیوم کافی می‌تواند سطح استرس اکسیداتیو و التهاب را در بدن کاهش دهد و خطر ابتلا به بیماری‌هایی قلبی و عروقی کاهش دهد؛ بنابراین یکی از خواص قرص سلنیوم جلوگیری از بیماری قلبی و عروقی است.

زوال شناختی

زوال شناختی اصطلاحی است که به معنی کاهش عملکرد شناختی مغز است. آلزایمر نیز شایع‌ترین نوع زوال عقل است. در اصل آلزایمر بیماری مخربی است که روی مغز تأثیر می‌گذارد و باعث ازدست‌دادن حافظه یا عدم توانی در انجام برخی از کارهای می‌شود. در این زمینه چندین مطالعه انجام شده است که نشان داده‌اند سطح سلنیوم در خون افراد مبتلا به آلزایمر کم است.

یک مطالعه که در سال 2015 در springer انجام شده است، نشان داده است که خوردن روزانه آجیل برزیلی که غنی از سلنیم است، باعث بهبود تکلم و سایر عملکردهای ذهنی در بیماران مبتلا به عملکردهای شناختی شده است. جالب است بدانید که رژیم مدیترانه‌ای نیز سرشار از سلنیم است و می‌تاند خطر ابتلا به آلزایمر را کمتر کند.

جلوگیری از بیماری های تیروئید

تیروئید متابولیسم بدن را تنظیم می‌کند و رشد و تکامل را کنترل می‌کند. سلنیوم (Selenium) ماده‌ای است که در تیروئید بیش‌تر از اندام‌های دیگر بدن جمع می‌شود و از تیروئید در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند و نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئیدی دارد. کمبود این ماده معدنی با یک نوع کم‌کاری تیروئید مرتبط است و مصرف سلنیوم می‌تواند از بیماری‌های تیروئید جلوگیری کند.

باروری

یکی دیگر از خواص قرص سلنیوم، تقویت قدرت باروری است. این مکمل با تقویت کیفیت و تحرک اسپرم و همچنین با بهبود عملکرد تخمدان‌ها، قدرت باروری را در زنان و مردان بیشتر می‌کند. در نتیجه مصرف این قرص با تجویز پزشک می‌تواند برای جوانان در سن باروری و زوج‌هایی که می‌خواهند برای فرزندآوری اقدام کنند، مفید باشد.

این قرص می‌تواند برای درمان تنبلی تخمدان نیز مؤثر باشد. زیرا مقاومت به انسولین را کمتر می‌کند و علائم تنبلی تخمدان را بهبود می‌بخشد.

سیستم ایمنی

همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، سلنیوم استرس اکسیداتیو و التهاب بدن کاهش می‌دهد و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. در اصل تقویت سیستم ایمنی در افراد مبتلا به آنفولانزا، سل و هپاتیت C از خواص قرص سلنیوم است و می‌تواند علائم  پیشرفت بیماری HIV را کمتر کند.

سلنیوم برای مو

کمبود ویتامین و برخی از مواد معدنی موردنیاز بدن، یکی از دلایل مهم و شایع ریزش مو است. قرص سلنیوم با تأمین‌کردن سلنیوم و زینک موردنیاز بدن، از سلامت فولیکول‌های مو و پوست کف سر محافظت می‌کند و ریزش مو را کاهش می‌دهد. همچنین این ماده معدنی می‌تواند برای پیشگیری از سفیدشدن زودرس موها نیز مفید باشد.

این قرص برای پوست هم فواید زیادی دارد. قرص سلنیوم از شکل‌گرفتن چین‌وچروک روی پوست جلوگیری می‌کند و پوست را سالم و درخشان نگه می‌دارد.

سلنیوم در چه میوه هایی است؟

میوه‌های حاوی سلنیوم عبارت‌اند از:

• هلو
• زیتون
• طالبی
• انبه
• پاپایا
• پرتقال
• گریپ‌فروت
• موز
• سیب
• آووکادو
• لیمو
• توت سیاه

لازم به ذکر است که مقدار سلنیوم در غذاهای گیاهی، به میزان سلنیوم موجود در خاک محل کشت آن‌ها بستگی دارد. پس برخی از مواد غذایی حتی اگر از یک نوع باشند، می‌تواند حاوی مقادیر مختلفی از سلنیوم باشند.

سلنیوم در چه مواد غذایی وجود دارد؟

خوشبختانه سلنیوم در مواد غذایی زیادی وجود دارد. برخی از بهترین غذاهای حاوی سلنیوم عبارت‌اند از:

• آجیل برزیلی
• صدف
• ماهی‌تن
• تخم‌مرغ
• ساردین
• نان گندم
• برنج قهوه‌ای
• فیله مرغ
• تخمه آفتاب‌گردان
• جوانه گندم
• گوشت گاو
• گردو
• ماکارونی
• سیب‌زمینی
• لبنیات
• عدس
• لوبیا
• نخودسبز

بهترین زمان مصرف قرص سلنیوم

دوز و زمان مصرف قرص‌ها باید توسط پزشک تعیین شود. اما معمولاً قرص سلنیوم باید روزی یک عدد و همراه با غذا میل شود؛ بنابراین بهترین زمان مصرف قرص سلنیوم ظهر یا شب و همراه با وعده‌های غذایی نهار و شام است. زیرا به‌این‌ترتیب عوارض این قرص کمتر می‌شود. قرص سلنیوم را با یک لیوان آب میل کنید و سعی کنید در مصرف این مکمل منظم باشید.

مقدار سلنیوم مورد نیاز بدن

سلنیوم (Selenium) موردنیاز بدن هر فرد، به سن او بستگی دارد. برای اینکه بدانید مقدار مصرف روزانه سلنیوم چقدر است، ما جدولی را تهیه کرده‌ایم که در آن مقدار میانگین روزانه را بر حسب میکروگرم (mcg)، ذکر کرده‌ایم.

علائم کمبود سلنیوم

کمبود سلنیوم (Selenium) در افرادی که رژیم غذایی متنوعی دارد معمولاً نادر است. اما برخی از بیماری‌ها مانند HIV یا بیماری کرون، بیماران را در معرض کمبود سلنیوم قرار می‌دهد. کمبود این ماده معدنی در بدن با یک سری علائم بروز پیدا می‌کند. برخی از مهم‌ترین علائم کمبود سلنیوم عبارت‌اند از:

• ضعیف‌بودن سیستم ایمنی و ضعیف‌بودن در برابر ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌ها
• سردرد
• حالت تهوع
• گیجی
• خستگی
• درد عضلانی
• ریزش مو
• خشکی و التهاب پوست
• ترک‌های پوستی
• اختلال در عملکرد غده تیروئید
• بیماری‌های قلبی عروقی
• تشنج
• کما

کمبود سلنیوم در موارد شدید می‌تواند باعث

• ناباروری مردان
• بیماری کاشین بک (نوعی آرتریت)
• بیماری کشان (یک نوع بیماری قلبی)

شود. در نهایت لازم به ذکر است که

• سالمندان
• افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون
• افرادی که در شهرهای آلوده زندگی می‌کنند
• بیماران مبتلا به فنیل کتونوریا
• افراد مبتلا به HIV

بیش‌تر از سایرین به سلنیوم (Selenium) نیاز دارند؛ بنابراین این افرادی که داری رژیم لاغری هستند، باید با مشورت یک متخصص تغذیه، برنامه غذایی مناسبی داشته باشند که سلنیوم موردنیاز بدن آن‌ها را تأمین کند و در صورت نیاز نیز باید از قرص سلنیوم استفاده کنند.

مسمومیت با سلنیوم

مصرف روزانه سلنیوم با دوز کمتر از 400 میکروگرم، معمولا بی خطر است. اما زمانی که این ماده معدنی در دوز بالا یا برای مدت طولانی مصرف شود، ممکت است خطرناک باشد. مصرف دوزهای بالاتر از 400 میکروگرم در روز، می‌تواند باعث مسمومیت با سلنیوم شود در حالی که مصرف دوزهای پایین‌تر برای مدت زمان طولانی، خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. این اتفاق ممکن است در اثر زیاده روی در مصرف مکمل‌های سلنیوم یا حتی خوردن بیش از حد آجیل برزیلی اتفاق بیفتد.

علائم اولیه مصرف بیش از حد سلنیوم عبارت‌اند از:

• طعم فلز در دهان
• بوی بد دهان
• حالت تهوع
• اسهال
• ریزش مو
• شکننده شدن یا تغییر رنگ ناخن‌ها
• بثورات یا ضایعات پوستی
• برافروخته‌شدن پوست
• تحریک‌پذیری
• درد عضلانی
• سردرد

در موارد شدیدتر، مصرف خیلی زیاد سلنیوم می‌تواند باعث نارسایی عضو و مرگ شود.

جمع بندی

در این مقاله به شما توضیح دادیم که سلنیوم  (Selenium)یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود که از سلول‌های بدن محافظت می‌کند. این ماده معدنی خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مهم مانند بیماری‌های قلبی، سرطان‌ها و مشکلات تیروئیدی را کاهش می‌دهد و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست، مو و ناخن را هم ارتقا می‌بخشد. در ادامه ما قرص سلنیوم پلاس را به شما معرفی کردیم و گفتیم که این قرص یک مکمل خوراکی است که کمبود سلنیوم موردنیاز بدن شما را جبران می‌کند. پس اکنون که می‌دانید سلنیوم چیست و با علائم کمبود آن آشنا شدید، از غذاهای حاوی سلنیوم بیشتر استفاده کنید و در صورت نیاز به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم غذایی خود را اصلاح کنید.

دکتر خورشیدی

سوالات متداول

قرص سلنیوم پلاس چیست؟

سلنیوم (Selenium) یک نوع ماده معدنی مهم است که در بدن به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند. این ماده معدنی برای عملکرد طبیعی بدن و محافظت از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد ضروری است. قرص سلنیوم پلاس مکمل خوراکی این ماده معدنی است و برای رفع کمبود سلنیوم تجویز می‌شود.

تقویت سیستم ایمنی بدن، شادابی و سلامتی پوست، تقویت باروری، پیشگیری از سرطان و کمک به‌سلامت غده تیروئید از خواص قرص سلنیوم است.

برای کمبود سلنیوم چه باید کرد؟

اصلاح رژیم غذایی و خوردن غذاهای سرشار از سلنیوم، راه‌حل خوبی رفع کمبود سلنیوم است. به طور مثال آجیل برزیلی، غذاهای دریایی (ماهی تن، میگو و ساردین) مرغ، لبنیات، تخم‌مرغ و غلات کامل سرشار از سلنیوم هستند. مصرف این مواد غذایی می‌تواند سلنیوم موردنیاز بدن شما را تأمین کند. در کنار اصلاح رژیم غذایی، اگر کمبود سلنیوم شما خیلی شدید باشد، ممکن است پزشکان برای شما مکمل‌های سلنیوم مانند قرص سلنیوم پلاس نیز تجویز کنند.

سلنیوم در چه غذاهایی وجود دارد؟

گوشت گاو، ماهی‌تن و ماهی سفید، برنج، پاستا، آجیل برزیلی، لوبیا و تخم‌مرغ جز غذاهای سلنیوم دار هستند.

سلنیوم برای چی خوبه؟

سلنیوم (Selenium) از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند و از بروز برخی بیماری‌ها مانند سرطان یا بیماری‌های قلبی عروقی جلوگیری می‌کند. این ماده معدنی در متابولیسم و عملکرد غده تیروئید هم نقش مهمی دارد.

چه افرادی بیشتر در معرض کمبود سلنیوم هستند؟

افراد گیاهخوار، افراد مبتلا به HIV، افراد مبتلا به نارسایی کلیه که دیالیز می‌شوند و افراد ساکن مناطقی که خاک آنجا سلنیوم کمی دارد، در معرض کمبود سلنیوم هستند.

آیا سلنیوم برای پوست خوب است؟

بله. سلنیوم علاوه بر نقشی که در ترمیم DNA دارد، برای پوست هم مفید است. سلنیوم با خاصیت آنتی اکسیدانی خود، استرس اکسیداتیو را کم می‌کند و باعث جوان‌تر شدن پوست و کاهش چین‌وچروک‌ها و خطوط ریز صورت می‌شود.