نفخ معده یک اتفاق رایج است که همه افراد آن را تجربه می‌کنند. این عارضه ممکن است در دوران بارداری و پریودی برای شما ایجاد شود یا اینکه در اثر خوردن غذاهای نفخ‌آور اتفاق افتاده باشد. نفخ شکم نه‌تنها باعث درد و ناراحتی می‌شود، بلکه می‌تواند شما را پیش دیگران خجالت‌زده کند! پس طبیعی است که دنبال روش‌هایی برای درمان نفخ بگردید. در این مقاله روش‌های درمان نفخ شکم را به شما توضیح می‌دهیم و به شما می‌گوییم برای رفع نفخ از چه داروهایی استفاده کنید. در نهایت دلایل ایجاد نفخ شکم را به شما توضیح می‌دهیم و راهکارهایی را برای پیشگیری از آن پیشنهاد می‌دهیم.
نفخ چیست
به جمع‌شدن گاز در دستگاه گوارش نفخ می‌گوییم. نفخ باعث بادکردن شکم، احساس پری و حتی احساس فشار در شکم می‌شود. این عارضه ممکن است با بلعیدن هوا در هنگام غذاخوردن ایجاد شود یا اینکه بعد از خوردن غذاهای نفخ‌آور مانند حبوبات و سوسیس کالباس علت آن باشند.
نفخ شکم چیست
در اثر بلع هوا در هنگام غذاخوردن و همچنین در اثر هضم‌شدن برخی از قندها در روده بزرگ، مقداری گاز در شکم ما جمع می‌شود که به آن نفخ شکم می‌گوییم. در این حالت گازهایی که در شکم جمع می‌شوند، باعث می‌شوند که شکم باد کند و جلو بیاید.
ایجادشدن گاز در دستگاه گوارش یک فرایند طبیعی است. این گاز معمولاً از طریق دهان (با آروغ‌زدن) یا از طریق مقعد (دفع گاز) از بدن خارج می‌شود. دفع گاز از بدن نیز یک فرایند طبیعی است و به نقل از سایت webmd تعداد دفعات آن ممکن است به 20 بار در روز نیز برسد. البته این اتفاق ممکن است شرم آورم و ناراحت کننده به نظر برسد!
برای نفخ معده چی خوبه
اگر دچار نفخ معده شده‌اید، میتوانید با چند راهکار این نفخ را کمتر یا برطرف کنید. راهکار اول این است که از سبزیجاتی مثل نعنا و جعفری استفاده کنید. این سبزی‌ها و زنجبیل برای درمان نفخ شکم مؤثر هستند. برخی از دمنوش‌ها نیز برای نفخ معده خوب هستند. دمنوش‌هایی مانند دمنوش نعنا، رازیانه، عسل و دارچین، بابونه، آویشن و زیر و دمنوش زردچوبه برای نفخ معده خوب هستند. عرق نعنا هم برای درمان نفخ معده خوب است. عرق نعنا باعث شل‌شدن عضلات و رفع گرفتگی روده می‌شود و در نهایت به هضم غذا و رفع نفخ معده کمک می‌کند.
درمان نفخ شکم
روش‌های مختلفی برای درمان نفخ شکم وجود دارد. نفخ شکم معمولاً با اصلاح و خرید رژیم غذایی و بلع کمتر هوا در هنگام غذاخوردن درمان می‌شود. در قدم اول شما باید از خوردن غذاهایی که باعث ایجاد گاز می‌شوند پرهیز کنید. سپس با برخی از راهکارها و داروها آن را برطرف کنید.
اگر نفخ شما شدید است و استفاده از عرقیاتی مانند عرق نعنا یا دمنوش‌هایی مانند دمنوش رازیانه، دمنوش زردچوبه و دمنوش بابونه یا دمنوش عسل و دارچین کمکی به شما نکرد، بهتر است که از دارو استفاده کنید. اگر نفخ معده به‌قدری شدید باشد که باعث ناراحتی شده باشد، بهتر است به داروخانه مراجعه کنید و یک قرص ضد نفخ فوری بزرگسالان تهیه کنید یا به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند و داروی مناسبی برای شما تجویز کند.
قرص ضد نفخ فوری بزرگسالان
داروهایی که برای درمان نفخ شکم استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
- قرص دایمتیکون
- داروی کارمینت
به‌جز این داروها که قرص ضد نفخ فوری بزرگسالان هستند، داروهای دیگری هم وجود دارند که برای درمان نفخ شکم مؤثر هستند و تجویز می‌شوند.
- آنتی‌اسیدها (داروهای آنتی‌اسید به‌ویژه آن‌هایی که حاوی سایمتیکون هستند)
- پروبیوتیک‌ها
- مکمل‌های لاکتاز
جز این داروها هستند.
قرص مترونیدازول برای نفخ شکم
یکی دیگر از داروهایی که برای درمان نفخ شکم استفاده می‌شود قرص مترونیدازول است. این قرص نوعی آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی از جمله عفونت روده و عفونت دستگاه گوارش استفاده می‌شود. گفته می‌شود که این دارو برای رفع نفخ شکم نیز مؤثر است. اما توصیه اکید ما این است که قبل از استفاده از قرص مترونیدازول برای نفخ شکم با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
سرطانی که نشانه اش نفخ معده است
برخی از سرطان‌ها می‌توانند باعث نفخ معده شوند. در سرطان‌هایی مانند سرطان روده بزرگ، تخمدان یا معده، گاهی پیش می‌آید که توده قسمتی از دستگاه گوارش را مسدود می‌کند و به آن فشار می‌آورد. در نتیجه گازها در داخل دستگاه گوارش جمع می‌شوند و بیمار دچار نفخ می‌شود. این مور نیاز به درمان تخصصی پزشکی دارد.
دلایل ایجاد نفخ شکم
همان‌طور که گفتیم، نفخ شکم یا گازی که در شکم جمع می‌شود دو علت اصلی دارد. علت اول این است که ما هنگام خوردن غذا یا نوشیدنی‌ها، به‌خصوص زمانی که تندتند غذا می‌خوریم و آن را نمی‌جویم، مقداری هوا هم می‌بلعیم که باعث می‌شود گاز داخل معده ما جمع شود. اگر این گاز از طریق آروغ‌زدن از بدن خارج نشود، وارد روده می‌شود تا از طریق روده از بدن خارج شود.
علت دوم این است که در نتیجه هضم برخی غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌خوریم، نوعی گاز در دستگاه گوارش ما ایجاد می‌شود. این اتفاق معمولاً به این دلیل ایجاد می‌شود که بعضی از قندها در روده باریک ما هضم نمی‌شوند. اما زمانی که وارد روده بزرگ می‌شوند، باکتری‌های داخل روده بزرگ با این قندها واکنش می‌دهند و در نتیجه فعل و انفعالاتی که بین این قندها و باکتری‌های روده اتفاق میفتد، مقداری گاز هیدروژن، دی‌اکسیدکربن و متان تولید می‌شود که باعث نفخ دستگاه گوارش می‌شود.
نفخ زیاد نشانه چیست
نفخ زیاد می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. به طور مثال خوردن کربوهیدرات معمولاً باعث نفخ می‌شود. زیرا باکتری‌هایی که در روند هضم قندها، نشاسته‌ها و فیبرها دخالت دارند هنگام تجزیه این قندها گاز تولید می‌کنند. غذاهایی که خوردن آن‌ها معمولاً باعث نفخ می‌شود عبارت‌اند از:
- لوبیا
- سبزیجات به‌خصوص کلم، کلم‌بروکلی و پیاز
- لبنیات مانند شیر، ماست و بستنی
- غذاهای سبوس دارد مانند گندم
- نوشیدنی‌های قندی مانند نوشابه یا آب‌میوه
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
البته شرایط دیگری نیز مانند:
- بیماری سلیاک
- رفلاکس معده
- حساسیت به لاکتوز یا فروکتوز
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- گاستروپارزی یا تخلیه تأخیری معده
- رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک (SIBO)
- بیماری‌های التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو
- برخی سرطان‌ها
- اندومتریوز
- کیست تخمدان
- اختلالات مربوط به خوردن
- یبوست
- فتق
- سندرم خم‌شدن اسپلنیک
و هر چیزی که روده را مسدود کند هم می‌توانند باعث نفخ شکم شود.
غذاهای نفخ دار
یکی از بهترین اقدامات برای درمان نفخ شکم و پیگیری از بروز آن این است که از خوردن غذاهای نفخ دار پرهیز کنید. غذاهایی مانند
- حبوبات به‌خصوص نخود، عدس و لوبیا
- محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر
- سبزیجاتی مانند خیار، کدو، کلم‌بروکلی و مارچوبه
- گندم و دیگر انواع غلات کامل
- پیاز و سیر
- ترشی
- آب یخ
- الکل و آبجو
- قارچ
- ذرت
- نوشیدنی‌های گازدار و قندی
می‌توانند باعث نفخ شوند؛ بنابراین برای پیشگیری از نفخ شکم از خوردن این غذاها پرهیز کنید. همچنین سعی کنید که هر روز فعالیت بدنی داشته باشید. به طور مثال آهسته پیاده‌روی کنید یا هر روز به طور منظم ورزش کنید.
نفخ حبوبات
همه ما می‌دانیم که حبوبات باعث نفخ می‌شوند. این مسئله چند علت دارد. علت اول این است که حبوبات حاوی نوعی کربوهیدرات پیچیده به نام الیگوساکارید هستند که روده ما قادر به هضم آن نیست. زمانی که این کربوهیدرات از معده عبور می‌کند و به روده بزرگ می‌رسد، باکتری‌های روده آن را تجزیه می‌کنند. در این روند، گاز به‌عنوان محصول جانبی تولید می‌شود.
علت دوم نفخ‌آور بودن حبوبات این است که حبوبات سرشار از فیبر هستند. فیبر برای سلامت دستگاه گوارش ما لازم است؛ اما خوردن بیش از غذاهای حاوی فیبر می‌تواند باعث نفخ شود. در نهایت علت آخر این است که حبوبات حاوی نوعی پروتئین به نام لکتین هستند که هضم آن دشوار است. برخی از افراد حساسیت بیشتری به لکتین دارند که باعث می‌شود بعد از خوردن آن دچار ناراحتی‌های گوارشی شوند. گرفتن نفخ حبوبات باعث می‌شود که بعد از خوردن آن‌ها ناراحتی کمتری را تجربه کنید.
نفخ لپه با چی گرفته میشه
لپه یکی از حبوباتی است که ممکن است بعد از خوردن آن دچار نفخ شوید. برای گرفتن نفخ لپه میتوانید:
- لپه را همراه با مقداری خیار حلقه‌حلقه شده داخل فلاسک آب جوش بریزید و بگذارید چند ساعت داخل فلاسک بماند
- لپه را همراه با خیار بپزید. سپس خیار را دور بریزید.
- یک شب قبل از پختن غذای مدنظر، لپه را داخل آب جوش و کمی جوش‌شیرین خیس کنید.
نفخ لوبیا چیتی رو با چی بگیرم
برای گرفتن نفخ لوبیا چند روش وجود دارد. روش اول این است که لوبیا را چند ساعت یا حتی یک شب قبل از پختن در آب خیس کنید. خیس کردن لوبیا هم نفخ آن را می‌گیرد و هم زمان پخت آن‌ها را کمتر می‌کند. برای این که این روش مؤثرتر باشد، لوبیا چیتی را با آب جوش داخل فلاسک بریزید و بگذارید چند ساعت خیس بخورد. یکی دیگر از روش‌های گرفتن نفخ لوبیا چیتی هم این است که لوبیا چیتی را از قبل داخل زودپز بپزید و آن را فریز کنید. این کار به کمترشدن نفخ لوبیا کمک می‌کند. استفاده‌کردن از سبزی‌ها و ادویه‌هایی مانند سیر، رازیانه، نعناع تند، زنجبیل و زیره سبز هم می‌تواند به گرفتن نفخ حبوبات کمک کند.
نفخ عدس را چگونه بگیریم
درست مانند حبوبات دیگر، برای گرفتن نفخ عدس هم باید آن را چند ساعت خیس کنید. این کار الیگوساکارید عدس را کمتر و هضم آن را راحت‌تر می‌کند. استفاده از آبلیمو هم می‌تواند به گرفتن نفخ عدس کمک کند. زیرا آبلیمو حالت اسیدی دارد و هضم عدس را برای بدن راحت‌تر می‌کند.
چگونه نفخ حبوبات را بگیریم
به‌طورکلی چند روش برای گرفتن نفخ حبوبات وجود دارد که عبارت‌اند از:
- خیس کردن حبوبات: یکی از معروف‌ترین روش‌ها برای گرفتن نفخ حبوبات خیس کردن آن است. برای این کار توصیه می‌شود که حبوبات را چند ساعت قبل از پختن، داخل آب خیس کنید.
- جوشاندن: روش بعدی این است که حبوبات را قبل از استفاده‌کردن برای یک ساعت بجوشانید سپس یک ساعت هم صبر کنید تا حبوبات داخل همان آب بماند.
- پختن با زودپز: در این روش، باید حبوبات را با زودپز بپزید سپس آن را فریز کنید. هر زمان که می‌خواستید غذایی بپزید، از حبوبات فریز شده استفاده کنید.
- فلاسک آب جوش: یکی از روش‌های مؤثر برای گرفتن نفخ حبوبات هم این است که حبوبات را داخل فلاسک آب جوش بریزید و چند ساعت صبر کنید.
- استفاده از جوش‌شیرین: جوش‌شیرین به تجزیه قندهای طبیعی موجود در حبوبات کمک می‌کند. برای این کار زمانی که حبوبات را در آب می‌جوشانید، کمی جوش‌شیرین به آب آن اضافه کنید. سپس حرارت را خاموش کنید و چهار ساعت صبر کنید تا جوش‌شیرین اثر کند.
- استفاده از برخی گیاهان و ادویه‌ها: زنجبیل، رازیانه، زیره سبز، نعناع تند و سیر هم هضم حبوبات را راحت‌تر می‌کنند و باعث گرفتن نفخ حبوبات می‌شوند.
جلوگیری از نفخ شکم
راهکارهای ساده‌ای که به جلوگیری از نفخ شکم می‌کنند عبارت‌اند از:
- گرفتن نفخ حبوبات
- پرهیزکردن از خوردن غذاهای نفاخ
- کم‌کردن مصرف لبنیات
- جویدن آدامس
- غذاخوردن به‌صورت آهسته
- استفاده‌نکردن از نی برای نوشیدن مایعات
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر
- جویدن غذاها به‌اندازه کافی
- خوردن غذاهای غنی از پروبیوتیک
- ورزش منظم
انواع نفخ
نفخ شکم با علائم مختلفی همراه است. این علائم ممکن است اصطلاحاً به‌عنوان انواع نفخ شناخته شوند که عبارت‌اند از:
- خارج‌شدن گاز از روده با صدای بلند
- بد بو بودن گاز روده
- نفخ بیش از حد
- ورم کردن شکم
- دل‌درد
نفخ بارداری
نفخ معده و شکم یکی از اتفاقات رایجی است که در دوران بارداری اتفاق میفتد. این عارضه حتی یکی از نشانه‌های اولیه بارداری نیز هست. علت نفخ بارداری معمولاً این است که تغییرات هورمونی در این دوران باعث کندشدن حرکات روده و جمع‌شدن گاز در روده می‌شود. برای درمان نفخ شکم در بارداری معمولاً به خانم‌ها توصیه می‌شود که ورزش کنند و رژیم غذایی خود را اصلاح کنند. برای این منظور توصیه می‌کنیم که خانم‌های بارداری از یک متخصص تغذیه کمک بگیرند.
جویدن آرام غذا، کم‌کردن مصرف غذاهای نفخ‌آور و نوشیدن آب به‌اندازه کافی هم می‌تواند برای رفع این حالت مؤثر باشد.
نفخ در پریودی
یکی از مشکلاتی که بسیاری از خانم‌ها قبل از پریود یا در طول آن تجربه می‌کنند نفخ شکم است. نفخ شکم قبل از پریود معمولاً به دلیل تغییر در سطح هورمون‌ها یعنی تغییر در میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون اتفاق میفتد. تغییر سطح هورمون‌ها در روزهای منتهی به قاعدگی تأثیر زیادی روی معده و روده کوچک خانم‌ها می‌گذارد و می‌تواند باعث یبوست و جمع‌شدن گاز در روده خانم‌ها شوند.
علت دیگر نفخ شکم قبل از پریود این است که سلول‌های رحم درست قبل از شروع قاعدگی ماده‌ای به نام پروستاگلاندین را تولید می‌کنند که به انقباض رحم و ازبین‌بردن پوشش داخلی رحم کمک می‌کند. اگر بدن بیش از حد نیاز پروستاگلاندین تولید کند، مقداری از آن وارد جریان خون می‌شود و باعث منقبض شدن سایر عضلات صاف بدن از جمله عضلات روده می‌شود. این انفاق در نهایت منجر به نفخ شکم و جمع‌شدن گاز در روده می‌شود.
نفخ معده عصبی
گاهی بدون آنکه فرد خوراکی نفاخی خورده باشد، فرد دچار نفخ معده می‌شود. در این حالت معمولاً استرس و اضطراب زیاد علت نفخ است. اگر فرد علائمی دیگری مانند سکسکه هم داشته باشد، می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، ورم معده یا نفخ معده عصبی باشد. در این حالت هم بهتر است از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.
نفخ و ورم معده
در نفخ شکم، گاز در معده، روده‌ها و دستگاه گوارش بیمار جمع می‌شود و باعث ورم شکم می‌شود. در این حالت، این‌طور به نظر می‌رسد که معده بادکرده و به سمت جلوآمده است. گاهی این حالت کمی شدیدتر است و نفخ معده به دیافراگم بیمار فشار می‌آورد. در این حالت دیافراگم فضای کمتری برای باز و بسته‌شدن دارد. درنتیجه بیمار دچار تنگی نفس می‌شود و بیمار علائمی مثل تنفس مقطع، تنفس کوتاه و سکسکه دارد. در این حالت اکسیژن کمتری به بدن می‌رسد و فرد دچار تپش قلب، اضطراب، احساس تنگی نفس و… می‌شود. این علائم نشان‌دهنده این هستند که شما باید برای درمان نفخ معده به پزشک مراجعه کنید.
جمع بندی
گاز روده و معده نتیجه طبیعی هضم غذا یا بلع هوا است. ممکن است شما تا چند بار در روز نیاز به دفع گاز یا آروغ‌زدن داشته باشید. این حالت طبیعی است. اما اگر تعداد دفعات دفع گاز در طول روز خیلی زیاد باشد یا آن گاز بوی بدی داشته باشد، به‌طوری‌که وضعیت ناراحت‌کننده‌ای را ایجاد کند و زندگی روزمره شما را مختل کند، نیاز به پیگیری و درمان دارد. درمان نفخ شکم معمولاً شامل تغییر رژیم غذایی و مصرف دارو است. اگر در طی بررسی‌های پزشکی مشخص شود که بیماری خاصی دارید که باعث بروز نفخ شکم شده است، آن بیماری نیز باید درمان شود. در نهایت با پرهیزکردن از خوردن غذاهای نفخ‌آور، نوشیدن آب به‌اندازه کافی، گرفتن نفخ حبوبات و ورزش‌کردن می‌تواند از نفخ کردن معده جلوگیری کند.
رژیم آنلاین دکتر خورشیدی
سوالات متداول
سرطانی که نشانه اش نفخ معده است؟
بعضی از سرطان‌هایی که با دستگاه گوارش یا با دستگاه تولیدمثل در ارتباط هستند می‌توانند باعث نفخ معده شوند. در سرطان‌هایی مانند سرطان معده، روده، لوزالمعده، تخمدان و رحم توده سرطانی می‌تواند مسیر روده را مسدود کند و باعث نفخ شود. اگر فردی دائماً دچار نفخ می‌شود و علائمی مانند کاهش وزن یا خستگی مفرط دارد باید حتماً به پزشک مراجعه کند.
نفخ نخود را چگونه بگیریم؟
خیس کردن نخود، جوشاندن نخود قبل از اضافه‌کردن آن به غذا، استفاده از جوش‌شیرین و پختن نخود به همراه ادویه‌هایی مانند زنجبیل، زیره، رازیانه یا زردچوبه می‌تواند به رفع نفخ نخود کمک کند.
نفخ شکم قبل از پریود نشانه چیست؟
یکی از مشکلات رایجی که خانم‌ها قبل از پریود تجربه می‌کنند نفخ شکم است. نفخ شکم قبل از پریود نشانه تولید بیش از حد پروستاگلاندین در بدن و افزایش سطح پروژسترون است. در این حالت گازها در شکم جمع می‌شوند و باعث نفخ شکم می‌شوند.
