در دنیای امروزه، سلامتی و بهبودی افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از مسائلی که در زمینه سلامتی بسیار مهم میباشد، فشار خون است. هرگونه نوسان در فشار خون، از جمله فشار خون پایین، میتواند تأثیر زیادی بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشد. فشار خون پایین به شرایطی پزشکی گفته می شود که در آن فشار خون به حد قابل ملاحظه ای افت پیدا کند. این وضعیت می تواند با علائمی از قبیل خستگی یا افزایش ضربان قلب تشخیص داده شود. گاهی این علائم فشار خون پایین می تواند به دلیل بیماری های دیگری باشد که باید با انجام آزمایشات پزشکی تشخیص داده شود. این مقاله به بررسی علائم فشار خون پایین میپردازد و نقش آن در سلامتی و روانشناسی افراد را بررسی میکند. از طریق این مقاله، تلاش میکنیم تا با عمق و دقت، عوارض، علائم، راههای مدیریت فشار خون پایین و رژیم غذایی مناسب برای درمان فشار خون پایین را بررسی کرده و خوانندگان را با راهکارهایی برای مقابله با این مشکل آشنا کنیم.
علائم فشار خون پایین چیست؟
همان طور که گفته شد، فشار خون پایین که در اصطلاح پزشکی از آن با عنوان هیپوتانسیون نام برده می شود، به وضعیتی گفته می شود که در آن فشار خون فرد به حد قابل توجهی از فشار خون نرمال پایین تر می آید. با کاهش فشار خون برخی علائم مانند سرگیجه و لرزش، احساس خستگی و ضعف، تنگی نفس، حالت تهوع و استفراغ، افزایش ضربان قلب و افزایش تعریق در فرد مشاهده می شود. در صورت بروز چنین علائمی باید برای تشخیص و اقدامات درمانی به هنگام؛ سریعا به پزشک مراجعه شود.
علت افت فشار لحظه ای یا افت فشار ناگهانی
هر چند فشار خون پایین ممکن است دلایل متعددی از جمله ابتلا به برخی بیماری ها داشته باشد اما گاهی اوقات ممکن است فشار خون به صورت لحظه ای و ناگهانی افت پیدا کند. این وضعیت که با عنوان افت فشار خون وضعیتی، سنکوب وضعیتی یا افت فشار خون ارتواستاتیک نیز شناخته می شود، ممکن است به دلایلی از قبیل تغییر سریع وضعیت فرد از دراز کشیده به ایستاده، مصرف برخی داروها یا کم آبی بدن رخ دهد. در چنین مواقع فشار خون در کمتر از چند ثانیه با افت بسیار شدید روبرو خواهد شد.
علت ابتلا به فشار خون پایین چیست؟
بروز فشار خون پایین در فرد می تواند به دلایل مختلفی از قبیل برخی بیماری ها و شرایط در فرد رخ دهد که در ادامه برخی از مهمترین آنها را مورد بررسی قرار می دهیم؛
افت فشار خون به دلیل بیماری قلبی
از جمله شایع ترین دلایل فشار خون پایین مشکلات و بیمارهای قلبی می باشد. در چنین شرایطی به طور معمول قلب توانایی پمپاژ مناسب خون را ندارد و همین امر موجب افت فشار خون در فرد خواهد شد.
افت فشار خون در اثر بارداری
در اغلب مواقع هم زمان با بارداری، عروق خونی نیز منبسط می شوند و در نتیجه فشار خون نیز پایین می آید. هر چند بروز این وضعیت در دوران بارداری معمولا با عارضه خاصی همراه نیست اما برای کنترل این افت فشار خون و دریافت مراقبت های درمانی، لازم است تا در این مورد با پزشک خود مشورت نمایید.
افت فشار خون وضعیتی
همانگونه که گفتیم افت فشار خون می تواند به علت تغییر ناگهانی فرد از وضعیت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده رخ دهد.
لاغری سریع غیر اصولی
بسیاری از افراد به دنبال کسب وزن ایدهآل خود به سرعت هستند و برای این منظور به رژیمهای لاغری سخت و زودبازده روی میآورند. اما این باور که کاهش وزن سریعتر به معنای بهتر بودن است، کاملاً اشتباه است. در واقع، در رژیمهای لاغری سریع، مشاهده میشود که فشار خون افراد کاهش مییابد؛ یعنی با کاهش وزن، فشار خون نیز کاهش پیدا میکند. این مشکل به دلیل حذف مواد غذایی اساسی از رژیمهای نامناسب و غیراصولی اتفاق میافتد. به این ترتیب، بدن از موادی که برای فعالیتهای خود نیاز دارد محروم میشود و این کمبود منابع منجر به کاهش فشار خون و در موارد شدیدتر، به مشکلات جدی تر میانجامد.
فشار خون پایین بعد از مصرف غذا
برخی مواقع پس از صرف غذا به دلیل نیاز بیشتر روده ها به هضم غذا ممکن است فشار خون فرد کاهش پیدا کند. احتمال بروز این وضعیت در افراد مسن و مبتلا به بیماری هایی از قبیل فشار خون بالا، دیابت و پارکینسون بیشتر است.
مشکلات هورمونی
گاهی اوقات بروز مشکلات هورمونی و اختلال در عملکرد غدد تیروئید و فوق کلیوی می تواند موجب اختلال در ضربان قلب و در نتیجه کاهش فشار خون فرد شود.
کمبود مواد مغذی
از دیگر عواملی که می توان موجب فشار خون پایین فرد شود، کمبود برخی مواد مغذی از جمله سطوح پایین ویتامین B12 و اسید فولیک در بدن است. کمبود این مواد در بدن منجر به کم خونی فرد و در نتیجه کاهش فشار خون خواهد شد.
مصرف برخی داروها
کاهش فشار خون فرد می تواند به دلیل مصرف برخی از داروها رخ دهد که برخی از مهمترین آنها شامل موارد زیر است:
- داروهایی مسدود کننده های بتا
- مسدود کننده های کانال کلسیم
- دیورتیک ها (قرص ادرار آور)
اختلالات اشتها
ابتلا به بیماری بی اشتهایی عصبی می تواند منجر به فقر تغذیه ای فرد و در نتیجه کاهش فشار خون شود؛ همچنین در افراد مبتلا به پر خوری عصبی نیز احتمال برهم خوردن تعادل الکترولیت های بدن و نامنظم شدن ضربان قلب وجود دارد، با بروز این وضعیت احتمال کاهش فشار خون نیز وجود خواهد داشت.
عوارض افت فشار خون
فشار خون پایین در فرد می تواند منجر به بروز برخی عوارض شود؛ از جمله شایعترین این عوارض می توان به موارد زیر اشاره نمود:
شوک هیپوولمیک (Hypovolemic shock)
از جمله عوارض مهم کاهش فشار خون، شوک هیپوولمیک است. بروز این وضعیت در فرد می تواند در اثر خونریزی های شدید یا کم آبی بدن رخ دهد. عوامل مختلفی از جمله ادرار زیاد در اثر برهم خوردن تعادل هورمونی یا مصرف زیاد داروهای ادرار آور و همچنین از دست دادن آب بدن به دلیل اسهال و استفراغ می تواند موجب کاهش فشار خون بدن و در نتیجه شوک هیپوولمیک شود.
شوک وازوژونیک یا توزیعی
مشکلاتی از قبیل واکنش آلرژیک (شوک آنافیلاکتیک) و شوک سپتیک در بدن می توانند موجب بروز شوک وازوژونیک در بدن شوند. در این وضعیت سیستم عروقی بدن مقاومت خود را از دست می دهد و قلب توانایی پمپاژ سریع خون برای جبران آن را ندارد. شوک توزیعی از جمله عوارضی است که می تواند در اثر فشار خون پایین در فرد ایجاد شود.
شوک انسدادی
شوک انسدادی از دیگر عوارض ناشی از کاهش فشار خون می باشد. وجود انسداد در سیستم عروقی بدن منجر به بروز این شوک می شود؛ علاوه بر آن آمبولی ریه نیز می تواند باعث ایجاد چنین وضعیتی شود. از مهمترین علائم شوک انسدادی می توان به گشاد شدن رگ های گردن و ضربان قلب آرام اشاره کرد.
شوک قلبی یا کاردیوژنیک (Cardiogenic shock)
بروز شوک قلبی کاردیوژنیک که از نشانه های آن ضربان قلب پایین و سردی بدن است نیز از دیگر عوارضی است که ممکن است در اثر کاهش فشار خون در فرد مشاهده شود. همچنین نارسایی های شدید قلب یا سکته قلبی نیز می تواند عامل بروز این شوک در بیمار باشد.
چه زمان باید برای درمان افت فشار خون به پزشک مراجعه کرد؟
پایین بودن فشار خون در زمان اندازه گیری اگر همراه با علامت دیگری نباشد، معمولا چندان نگران کننده نیست اما در صورتی که پایین بودن فشار خون فرد همراه با علائمی مانند سرگیجه، حالت تهوع یا سبکی سر بود، باید برای بررسی دقیق این علائم، انجام اقدامات تشخیصی و مراقبتهای درمانی مورد نیاز به پزشک مراجعه نمود.
نتیجه گیری
فشار خون پایین یا هایپوتنشن می تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری های قلبی، دوران بارداری، تغییر وضعیت ناگهانی فرد، مصرف غذا، مشکلات هورمونی، کمبود برخی مواد مغذی، مصرف برخی داروها و اختلالات اشتها بروز پیدا کند. روش های درمان متعددی برای کنترل این وضعیت وجود دارد اما در صورت عدم کنترل به موقع فشار خون پایین ممکن است عوارضی از قبیل شوک هیپوولمیک ،شوک وازوژونیک یا توزیعی، شوک انسدادی و شوک قلبی یا کاردیوژنیک در شخص بیمار مشاهده شود.
یکی از دلایل افت فشار رژیم های لاغری غیر اصولی است. رژیم لاغری اصولی و صحیح یکی از مواردی است که بسیاری از افراد به دنبال آن هستند تا به وزن ایدهآل خود برسند. همکاری با یک پزشک متخصص مانند دکتر خورشیدی میتواند در این زمینه بسیار مفید واقع شود. با مشاوره از دکتر خورشیدی، افراد میتوانند رژیم غذایی مناسبی را برای خود انتخاب کنند که به صورت سالم و متعادل، بدون ایجاد مشکلات سلامتی، به کاهش وزن کمک کند. همچنین، با راهنمایی دکتر خورشیدی، افراد میتوانند بهترین ترکیبات غذایی را برای رژیم خود انتخاب کنند و به شیوههای سالم و موثر برای کاهش وزن دست یابند.
دکتر خورشیدی
سوالات متداول
- مهمترین علائم فشار خون پایین شدید کدامند؟
این علائم می توانند شامل نشانه های ساده ای مثل خستگی، سبکی سر، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد باشند یا اینکه شامل علائم جدی از قبیل بیهوشی، تاری دید، از دست رفتن تعادل یا افت ضربان قلب باشد. - عوامل خطر ابتلا به فشار خون پایین را نام ببرید؟
افزایش سن، مصرف برخی داروها، ابتلا به بیماری قلبی، ابتلا به پارکینسون از جمله عواملی هستند که ممکن است موجب آسیب پذیری بیشتر فرد نسبت به فشار خون پایین شوند. - آیا رژیمهای لاغری سخت و زودبازده باعث کاهش فشار خون میشوند؟
بله، در رژیمهای لاغری سخت و زودبازده، با کاهش وزن، فشار خون نیز معمولاً کاهش مییابد