سوماتروپین، که به عنوان هورمون رشد انسانی (HGH) نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین هورمون‌هایی است که به طور طبیعی از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش حیاتی در رشد و نمو بدن دارد. این هورمون به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی اهمیت دارد، زیرا باعث تحریک رشد استخوان‌ها و عضلات می‌شود.
اما در برخی از افراد به دلایل مختلف، این هورمون به اندازه کافی در بدن ترشح نمی‌شود که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند رشد ناکافی و سایر اختلالات مرتبط شود. در چنین مواردی، از سوماتروپین به عنوان یک داروی جایگزین برای جبران کمبود هورمون رشد استفاده می‌شود. این مقاله به بررسی کامل سوماتروپین، نحوه عملکرد آن، کاربردهای درمانی، فواید و عوارض جانبی آن، و همچنین نقش این هورمون در بدنسازی و لاغری می‌پردازد.
سوماتروپین چیست؟
سوماتروپین با نام تجاری (H. G. H (Human Growth Hormone)) همان هورمون رشد می‌باشد که مسئولیت رشد و نمو را در بدن برعهده دارد.
سوماتروپین یک هورمون پلی پپتیدی می‌باشد که از 191 اسید آمینه تشکیل شده و به طور طبیعی از غده هیپوفیز بدن ترشح می‌شود.مقدار این هورمون در کودکان تا سن بلوغ به حداکثر مقدار خود میرسد و بعد از بلوغ مقدار ترشح آن در بدن کاهش پیدا می‌کند.
کمبود این هورمون در بدن می‌تواند منجر به ریزش مو، خشک شدن پوست، کم شدن میل جنسی، افزایش وزن در نواحی کمر ، کاهش تمرکز و توجه ، افسردگی و افزایش ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود .در صورت کمبود شکل دارویی سوماتروپین را به صورت عضلانی یا زیرجلدی به افراد تزریق می‌کنند. از این هورمون به عنوان درمان در افرادی که سندرم روده کوچک دارند یا افراد مبتلا به HIV که کاهش وزن زیادی تجربه می‌کنند استفاده می‌شود.
نحوه عملکرد سوماتروپین در بدن:
سوماتروپین باعث افزایش سنتز پروتئین در بافت عضلانی شده و اثر آنابولیکی روی عضلات دارد و باعث افزایش رشد می‌شود. این هورمون روی بافت چربی اثری معکوس داشته و به کاهش بافت چربی کمک کرده و اثر کاتابولیکی دارد. همچنین این هورمون می‌تواند باعث افزایش تعداد اسپرم در مردان شود.
انواع مختلف سوماتروپین موجود در بازار
داروسازان سوماتروپین را در اشکال دارویی مانند قرص یا آمپول تولید می‌کنند که با توجه به شرایط بیمار و نوع بیماری توسط پزشک تجویز می‌شود. برخی از نام‌های تجاری این هورمون در بازار شامل Genotropin Miniquick، Humatrope، Nutropin، Omnitrope، Saizen، می‌باشد.
آمپول سوماتروپین معمولا به دو شکل عضلانی و زیر پوستی تزریق می‌شود که تزریق زیر پوستی آن متداول تر می‌باشد .
فواید و مزایای سوماتروپین:
سوماتروپین با کمک به تحریک سنتز کلاژن در تاندون‌ها و عضلات باعث افزایش قدرت عضلات و افزایش توانایی و عملکرد افراد به خصوص ورزشکاران می‌شود.
این هورمون می‌تواند روند درمان شکستگی استخوان را کوتاه کند البته سوماتروپین به هیچ عنوان نباید بدون تجویز پزشک استفاده شود. یکی دیگر از مزایای آمپول سوماتروپین کاهش بافت چربی می‌باشد این هورمون روی بافت چربی اثر کاتابولیکی دارد و از این ویژگی می‌تواند ورزشکاران را برای استفاده از این آمپول وسوسه کند.
از این آمپول برای کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند و دچار سندرم پرادر ویلی و ترنر میباشند نیز استفاده می‌شود. تا به اینجا ار مزایا این دارو گفته شد در ادامه به عوارض استفاده از این دارو نیز می‌پردازیم.
افزایش توده عضلانی با سوماتروپین:
همانطور که گفته شد سوماتروپین با تحریک سنتز کلاژن در تاندون و عضلات باعث افزایش قدرت عضلانی و توده عضلانی شده و عملکرد و قدرت ورزشکاران را حین انجام فعالیت‌های قدرتی مثل وزنه زدن افزایش میدهد.
سوماتروپین و کاهش چربی بدن:
این هورمون در بافت چربی اثرات کاتابولیکی دارد و می‌تواند باعث کاهش توده چربی شود.
عوارض جانبی سوماتروپین:
استفاده از این هورمون در برخی از افراد باعث ایجاد حساسیت و عوارض جانبی می‌شود که در صورت شدید بودن باید به پزشک مراجعه کرد.
برخی از عوارض جانبی که با مصرف این هورمون ایجاد می‌شود شامل:افزایش دمای بدن، گزگز شدن دست و پا، بالا رفتن فشارخون، درد در ناحیه لگن و زانو و گوش درد، نفخ می‌باشد.
استفاده از سوماتروپین برای لاغری:
سوماتروپین می‌تواند مقدار کمی از بافت چربی را در بدن کاهش دهد و باعث افزایش یافتن توده بدون چربی یا همان بافت عضلانی شود اما تاثیر چندانی در وزن بدن ندارد. در نتیجه روش مناسبی برای لاغری سریع افراد دچار اضافه وزن نمی‌باشد. این هورمون فقط روند کاهش بافت چربی را سرعت میبخشد.
آمپول سوما برای لاغری شکم و تاثیرات آن:
برخی از افراد از آمپول سوماتروپین برای لاغری شکم استفاده کرده و آن را بصورت زیر جلدی در اطراف ناف تزریق می‌کنند. تزریق این هورمون تا حدی باعث تجزیه چربی‌های انباشته شده در این ناحیه می‌شود.
سوماتروپین و کاهش چربی‌های موضعی:
همانطور که گفته شد تزریق سوماتروپین تا حد کمی سرعت تجزیه بافت چربی را در ناحیه تزریق شده افزایش میدهد.
عوارض آمپول لاغری سوما:
استفاده از این آمپول در کنار فوایدی که گفته شد عوارض خاص خود را دارد. همانطور که میدانیم همه ما ترشح هورمون رشد را به شکل طبیعی در بدن خود داریم و در صورت نبود کمبود آن نباید بدون تجویز پزشک از آمپول آن استفاده کرد.
استفاده بیش از اندازه آن عوارضی مانند تهوع، استفراغ، تورم و افزایش رشد مفاصلی مثل آرنج و زانو ، ایجاد رعشه و لرزش، افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون در پی دارد.
سوماتروپین و بدنسازی:
بدلیل خاصیت این هورمون در افزایش توده بدون چربی و افزایش توده عضلانی و اثر کاتابولیکی که روی بافت چربی دارد ، بسیاری از بدنسازان وسوسه می‌شوند که از آمپول سوماتروپین استفاده کنند. همچنین احتمالا این هورمون باعث تسریع ریکاوری بدن ورزشکار نیز می‌شود.
معمولا این آمپول در این افراد به صورت زیر جلدی و دور ناف تزریق می‌شود. بدنسازانی که مقدار هورمون رشد در بدنشان طبیعی می‌باشد و پزشک دستوری جهت مصرف این آمپول به آنها نداده است نباید از این آمپول استفاده کنند.
دوز مصرفی سوماتروپین در بدنسازی:
دوز مصرفی سوماتروپین چه در زمینه ورزش و چه در سایر موارد استفاده شده با توجه به سن و بدن و سطح تمرین هدف کاملا متفاوت است .و پزشک با توجه به شرایط بیمار یا ورزشکار در صورت نیاز دوز مصرفی شخص را تعیین می‌کند و این مقدار می‌تواند از یک تا چهار واحد در روز متغیر باشد.مصرف بیشتر از چهار واحد در روز توصیه نمی‌شود.
بهترین زمان تزریق سوماتروپین برای نتایج بهتر:
بهترین زمان تزریق سوماتروپین بسته به هدف درمانی افراد متفاوت می‌باشد و با توجه به شرایط فرد می‌تواند در زمان‌های ی مثل قبل خواب، ناشتا قبل تمرین توسط پزشک تجویز شود. معمولا ورزشکاران برای عملکرد بهتر، این هورمون را ناشتا قبل تمرین و بعد از تمرین تزریق می‌کنند.
ترکیب سوماتروپین با استروئیدها:
سوماتروپین را میتوان با انواع استرویید‌ها ترکیب کرد و هدف از این ترکیب افزایش اثر بخشی هر دو ترکیب می‌باشد.
نکات مهم پیش از مصرف سوماتروپین
به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک از آن استفاده نکنید. ابتدا قبل از مصرف سوماتروپین باید یک معاینه کامل توسط پزشک انجام شود که در صورت تایید پزشک به مصرف این محصول ، دوز مناسب هم زیر نظر پزشک تنظیم گردد زیرا دوز مصرف سوماتروپین با توجه به سن و شرایط فرد متفاوت می‌باشد.
جمع بندی
سوماتروپین همان هورمون رشد می‌باشد که بصورت طبیعی در بدن افراد سالم به مقدار کافی از غده هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون در برخی افراد به اندازه کافی ترشح نمی‌شود لذا از شکل دارویی آن که هم بصورت امپول و هم قرص در بازار موجود می‌باشد برای این افراد استفاده می‌کنند. همچنین برای درمان برخی بیماری‌ها مثل سندرم روده کوچک و افرادی که به خاطر HIV دچار کاهش وزن شدید شده اند از این هورمون استفاده می‌شود.
سوماتروپین به دلیل نقشی که در تحریک کلاژن در عضلات دارد می‌تواند باعث رشد عضلانی و افزایش قدرت عضلات شود از همین رو بسیاری از ورزشکاران از این هورمون جهت افزایش قدرت بدنی خود و کاهش بافت چربی در نواحی مثل شکم استفاده می‌کنند. متاسفانه خیلی از افراد بدون اطلاع از عوارض مصرف این هورمون به صورت خودسرانه استفاده کرده و دچار عوارض جبران ناپذیری می‌شوند. استفاده از این هورمون چه توسط ورزشکاران و چه توسط افراد بیمار باید زیر نظر پزشک و طبق دستور باشد و بهتر است برای رسیدن به تناسب اندام از رژیم غذایی درست در کنار ورزش مداوم استفاده شود.
دکتر خورشیدی
سوالات متداول
- سوماتروپین چیست و در چه مواردی استفاده می‌شود؟
سوماتروپین یا HGH یک شکل مصنوعی از هورمون رشد انسانی است که به طور طبیعی از غده هیپوفیز بدن ترشح می‌شود. این هورمون مسئول رشد و نمو بدن است و در برخی از افراد به دلیل بیماری به اندازه کافی ترشح نمی‌شود. در چنین مواردی، از سوماتروپین به عنوان درمان استفاده می‌شود. همچنین این هورمون برای درمان بیماری‌هایی مانند سندرم روده کوچک و کاهش وزن شدید ناشی از HIV نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- عوارض جانبی استفاده از سوماتروپین چیست؟
استفاده از سوماتروپین ممکن است باعث افزایش دمای بدن، گزگز شدن دست و پا، بالا رفتن فشار خون، درد در ناحیه لگن و زانو، و نفخ شود. در موارد شدید، این عوارض ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشند. استفاده خودسرانه و بدون تجویز پزشک از این هورمون می‌تواند خطرات جدی برای سلامت فرد ایجاد کند.
