حتماً تا کنون نام کفیر را چندین بار شنیدهاید و حالا کنجکاو هستید که بدانید کفیر چیست. کفیر نوعی نوشیدنی سنتی و مقوی است که فواید زیادی برای سلامتی ما دارد. این نوشیدنی برای دستگاه گوارش و استخوانها بسیار مفید است و درستکردن آن نیز بسیار ساده است. در این مقاله قصد داریم ابتدا توضیح بدهیم که کفیر چیست و از کجا تهیه می شود. سپس خواص کفیر را بررسی کنیم و طرز تهیه کفیر را به شما عزیزان آموزش بدهیم. تا انتهای این مقاله با ما همرراه باشید.
کفیر چیست
کفیر یک نوع نوشیدنی تخمیر شده است که از شیر و دانههای کفیر درست میشود. با اضافهکردن دانههای کفیر به شیر، طی 24 تا 48 ساعت، میکروارگانیسمهای موجود در دانه کفیر تکثیر میشوند و قندها شیر را تخمیر میکنند. این نوشیدنی طعم دلپذیر و ترشی دارد و در کنار غذا یا همراه با عسل و برخی میوهها میل میشود. نوشیدنی کفیر خواص بسیار زیادی دارد و به عنوان یکی از سالمترین نوشیدنیها شناخته میشود.
کفیر اولینبار در کشور روسیه درست شد؛ اما نام آن از کلمه ترکی کیف گرفته شده است و معنی آن این است که نوشیدن آن احساس خوبی را در افراد به وجود میآورد. کفیر در حقیقت چند نوع است.
- شیر کفیر: یک نوع نوشیدنی است که از خمیر شیر گاو، بز یا گوسفند با دانههای کفیر درست میشود.
- آب کفیر: این نوشیدنی از آبقند و دانههای کفیر درست میشود و فاقد لبنیات است.
- قارچ کفیر: دانه کفیر یا قارچ کفیر کلنیهایی از مخمر و باکتری هستند که شبیه گلکلماند. این قارچها حاوی میکروارگانیسمهای پروبیوتیک هستند که لاکتوز موجود در شیر را تجزیه میکنند و باعث تخمیر شیر میشوند.
ارزش غذایی کفیر
کفیر خواص زیادی دارد که با افزودن آن به رژیم غذایی خود میتوانید از این خواص بهرهمند شوید. ارزش غذایی کفیر و میکروبهای پروبیوتیک موجود در کفیر به ترکیبات و نحوه تخمیر آن بستگی دارد. بااینحال یک مطالعه که در سال 2017 در cambridge.org انجام شده اس، تخمین زده است که ارزش غذایی کفیر شیر سنتی به شرح زیر است.
ارزش غذایی کفیر | |
آب | 90 درصد |
قندهای طبیعی | 6 درصد |
چربی | 3.5 درصد |
پروتئین | 3 درصد |
همچنین این نوشیدنی مفید حاوی تعداد زیادی ویتامین و مواد معدنی است که عبارتاند از:
- ویتامین C
- ویتامین A
- ویتامین K
- ویتامینهای گروه B
- ویتامین D
- پتاسیم
- منیزیم
- کلسیم
- فسفر
همچنین این نوشیدنی حاوی تعداد زیادی از ترکیبات فعال زیستی مانند اسیدهای آلی و پپتیدها است که برای سلامتی مفید هستند.
خواص کفیر (10 خواص فوقالعاده کفیر)
کفیر یک نوشیدنی سالم و خوشطعم است که مزایای زیادی برای سلامت بدن ما دارد. خواص مهم کفیر عبارتاند از:
خواص کفیر برای کبد
کفیر از تخمیر شیر و سایر انواع لبنیات درست میشود. ظاهر و مزه آن شبیه به ماست است؛ اما غلظت آن نسبت به ماست کمتر است و مزه آن نیز تند و اسیدی است. نوشیدن کفیر بهطور مداوم، روده، معده و کبد را سمزدایی میکند و باکتریهای مضر را از بین میبرد. در نتیجه فرایند هضم در بدن بهبود پیدا میکند و خطر ابتلا به بیماریهای کبدی به حداقل میرسد.
گنجاندن کفیر در رژیم غذایی برای کبد چرب میتواند بهعنوان یک عامل مفید در بهبود عملکرد کبد و کاهش چربیهای اضافی آن عمل کند. این نوشیدنی پروبیوتیک میتواند به بهبود فلور میکروبی روده کمک کرده و فرآیند متابولیسم چربیها را تسهیل کند. در نتیجه، افرادی که با مشکلات کبدی دست و پنجه نرم میکنند، میتوانند با مشورت پزشک خود، کفیر را بهعنوان بخشی از رژیم غذایی خود در نظر بگیرند.
خواص ماست کفیر
قارچ کفیر حاوی میکروارگانیسمهایی است که به آنها پروبیوتیک میگوییم. این میکروارگانیسمها برای سلامت ما مفید هستند و بر روند هضم غذا، مدیریت وزن و سلامت روان ما کمک میکنند. به کمک این قارچها، میتوانیم نوعی ماست درست کنیم که به آن ماست کفیر میگوییم.
ماست شناختهشدهترین غذای حاوی پروبیوتیک است؛ اما ماست کفیر منبع بسیار قویتری نسبت به ماست محسوب میشود. دانههای کفیر حاوی 61 سویه باکتری و مخمر هستند که باعث شده اند ماست کفیر یک منبع پروبیوتیک عالی و متنوع باشد.
خواص قارچ کفیر
قارچ کفیر که به آن دانه کفیر هم گفته میشود، همان دانههایی است که برای درستکردن کفیر به شیر اضافه میکنیم و بعد از صافکردن شیر از کفیر میگیریم. این قارچ خواصی مشابه خواص نوشیدنی کفیر دارد. خواص قارچ کفیر عبارتاند از:
- افزایش تراکم استخوانها
- تأمین مواد مغذی و ویتامینهای موردنیاز بدن
- کاهش خطر ابتلا به سرطان
- تقویت سیستم گوارش و بهبود مشکلات گوارشی
- بهبود سلامت پوست
- تقویت سیستم ایمنی
- کاهش خطر حساسیت و آلرژی
خواص دوغ کفیر برای معده
کفیر حاوی پروتئین و آمینواسیدهای ضروری و موردنیاز بدن است. همچنین این نوشیدنی پروبیوتیکها و ویتامینهایی دارد که سلامت کلی بدن ما را ارتقا میدهند. دوغ کفیر حاوی ویتامینهای A، D و K است و مواد مغذی مفید مانند کلسیم، فسفر، آهن، منگنز، منیزیم، پتاسیم و مس هم دارد که برای پوست و مو، استخوان، سیستم ایمنی بدن، قلب و برای بهبود یبوست مفید است.
نوشیدن دوغ کفیر حرکات روده را افزایش میدهد و نفخ و یبوست را بهبود میبخشد. این نوشیدنی با بهبود تعادل میکروارگانیسمهای روده، بیماریهای دستگاه گوارش را بهبود میبخشد و روده را ضدعفونی میکند.
منبعی از مواد مغذی
کفیر ارزش غذایی بالایی دارد و سرشار از مواد مغذی است. این نوشیدنی حاوی مقدار قابلتوجهی پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامین B12، ریبوفلاوین (ویتامین B2)، منیزیم، ویتامین D ویتامین K است. همچنین، کفیر حاوی انواع گستردهای از میکروارگانیسمها و پروبیوتیکهایی است که خاصیت ضدمیکروبی دارند و برای سلامت دستگاه گوارش ما مفید هستند. در نهایت لازم به ذکر است که این ماده غذایی حاوی تعداد زیادی از ترکیبات فعال و پپتیدهایی است که برای سلامتی ما مفید هستند.
بهبود مشکلات گوارشی
روده حاوی تعداد زیادی میکروارگانیسم است. برخی از این میکروارگانیسمها اثرات مفیدی بر بدن دارند؛ اما برخی دیگر برای بدن مضر هستند. غذاهای پروبیوتیک حاوی باکتریها و میکروارگانیسمهای مفیدی هستند که تعادل میکروارگانیسمهای دستگاه گوارش را حفظ میکنند.
علاوه بر این، بهبود سلامت گوارش میتواند به تسهیل فرآیند لاغری موضعی کمک کند. وقتی دستگاه گوارش بهخوبی عمل میکند و از میکروارگانیسمهای مفید برخوردار است، بدن میتواند بهطور مؤثرتری چربیها را متابولیزه کند و مواد مغذی را جذب نماید. بنابراین، گنجاندن غذاهای پروبیوتیک در رژیم غذایی نهتنها به بهبود مشکلات گوارشی کمک میکند، بلکه میتواند در تلاشهای مرتبط با لاغری موضعی نیز مؤثر باشد.
خواص ضدباکتریایی قوی
پاتوژنها میکروارگانیسمهای مضری هستند که میتوانند باعث عفونت شوند. کفیر خاصیت ضدباکتریایی قوی دارد. خوردن کفیر میتواند رشد این باکتریها را متوقف کند و آنها را از بین ببرد؛ بنابراین خوردن کفیر برای پیشگیری از عفونتهای واژن و گاستروانتریت (یک نوع بیماری گوارشی) مفید است.
ضد پوکی استخوان
پوکیاستخوان یکی از عارضههای مهمی است که باعث ازبینرفتن بافت استخوانی میشود. این عارضه در زنان مسن شایعتر است و خطر شکستگی استخوان را به طور چشمگیری افزایش میدهد. یکی از راههای مؤثر برای بهبود سلامت استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان یا کند کردن روند آن، دریافت مقدار کافی کلسیم است. کفیر پرچرب نهتنها منبع بسیار خوبی برای تأمین کلسیم موردنیاز بدن است، بلکه حاوی ویتامین k است که در متابولیسم کلسیم نقش دارد.
مطالعاتی که در سال 2015 انجام شده است، نشان داده است که خوردن کفیر جذب کلسیم را در سلولهای استخوانی بیشتر میکند و باعث بهبود تراکم استخوان میشود. در نتیجه با مصرف کفیر، میتوانیم از شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان پیشگیری کنیم.
اثرات ضدالتهابی کفیر
التهاب پاسخی است که بدن در برابر بیماری یا آسیب از خود بروز میدهد. واکنش التهاب در حالت طبیعی به بدن کمک میکند که با عوامل بیماریزا مبارزه کند؛ اما التهاب مزمن میتواند برای سلامتی بدن مضر باشد. التهاب مزمن میتواند باعث بیماریهایی مثل آرتریت، بیماریهای قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 شود.
برخی از تحقیقاتی که روی فواید کفیر انجام شده است، نشان داده است که این ماده غذایی میتواند پروتئینهایی را که باعث پاسخ التهابی میشوند را کاهش دهد. البته این موضوع نیاز به تحقیقات و بررسیهای بیشتری دارد.
بهبود علائم آلرژی و آسم
افرادی که سیستم ایمنی ضعیف و حساسی دارند، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به آلرژی هستند. آلرژی میتواند شرایطی مانند آسم را تحریک کند. بر اساس مطالعاتی که در سال 2022 انجام شده، کفیر در سرکوب پاسخهای التهابی مربوط به آلرژی موثر بوده است. بنابراین استفاده از کفیر ممکن است برای افراد مبتلا به آسم مفید باشد.
مضرات دوغ کفیر
هر غذایی که ما میخوریم، در کنار فوایدی که برای بدن ما دارد، ممکن است مضراتی هم داشته باشد. به طور مثال، زیادهروی در نوشیدن دوغ کفیر میتواند باعث بروز مشکلات گوارشی مثل نفخ، حالت تهوع، یبوست و گرفتگی روده شود؛ بنابراین نوشیدن دوغ کفیر برای افرادی که مشکلات گوارشی دارند و به بیماریهایی مانند سرطان روده مبتلا هستند توصیه نمیشود.
کفیر خاصیت پروبیوتیک دارد؛ بنابراین استفاده از آن برای افرادی که مشکل ضعف سیستم ایمنی دارند توصیه نمیشود. دوغ کفیر میتواند سیستم ایمنی این افراد را ضعیفتر کند. افراد مبتلا به دیابت نیز نباید از کفیرهای حاوی شکر استفاده کنند. در این راستا، افرادی که به دنبال رژیم لاغری هستند، باید توجه داشته باشند که انتخاب نوشیدنیهای مناسب میتواند به بهبود سلامت گوارشی و کاهش عوارض جانبی کمک کند.
در آخر لازم به ذکر است که افرادی که به لاکتوز یا به شیر حساسیت دارند هم نباید از کفیر استفاده کنند. مگر این که از کفیری استفاده کنند که با شیرهای غیر لبنی درست شده باشد.
طرز تهیه کفیر در خانه
شما میتوانید کفیر را در خانه نیز درست کنید. برای این کار به قارچ کفیر، یک لیتر شیر و یک بطری یا یک ظرف شیشهای نیاز دارید. برای تهیه کفیر در خانه مراحل زیر را قدمبهقدم انجام بدهید.
- در قدم اول باید شیر را بجوشانید. البته اگر از شیر پاستوریزه استفاده میکنید، نیازی به جوشاندن شیر نیست. سپس صبر کنید تا شیر سرد شود.
- در مرحله بعد 20 تا 30 گرم قارچ کفیر را به شیر اضافه کنید. بطری را کامل پر نکنید و سر آن را کمی خالی بگذارید
- حال باید در بطری یا ظرف شیشهای را ببندید و آن را برای 24 تا 48 ساعت در یک مکان تاریک قرار بدهید تا شیر تخمیر شود و به ماست تبدیل شود.
- بعدازاین که مدتزمان لازم برای تخمیر سپری شد، محتویات ظرف را تکان بدهید تا بهصورت یکنواخت مخلوط شود.
- در آخر محتویات ظرف را از یک صافی رد کنید و دلمههای ماست را جدا کنید. این دلمهها همان دانه کفیر هستند. مایع صاف شده هم برای نوشیدن آماده است و شما میتوانید آن را در همان لحظه یا بعد از خنککردنش در یخچال بنوشید.
اگر شما جز افرادی هستید که به لاکتوز حساسیت دارید، میتوانید برای درستکردن کفیر از شیر نارگیل یا آب نارگیل استفاده کنید.
نحوه مصرف کفیر
شما میتوانید از کفیر مانند شیر و ماست استفاده کنید. یعنی میتوانید آن را بنوشید، روی غلات صبحانه یا بریزید و میل کنید یا آن را به اسموتیها اضافه کنید و با میوهها میل کنید. شما حتی میتوانید از کفیر در سسهای خامهای سالاد، در ماست یا در سوپها استفاده کنید. فقط به این نکته توجه کنید که گرمکردن کفیر میکروارگانیسمهای زنده آن را غیرفعال میکند.
جمع بندی
کفیر یک نوع نوشیدنی است که از تخمیر شیر توسط قارچ کفیر درست میشود. این نوشیدنی سرشار از پروتئین، کلسیم، مواد معدنی و ویتامین است و برای سلامتی فواید بسیار زیادی دارد. نوشیدن کفیر برای دستگاه گوارش مفید است و با افزایش حرکات روده، یبوست و بیماریهای روده را بهبود میبخشد. علاوه بر این، کفیر خاصیت ضدالتهابی و ضد سرطانی دارد. استفاده از کفیر برای بهبود آسم و آلرژی هم مفید است و روند پوکیاستخوان را نیز کند میکند. درستکردن کفیر خیلی راحت است و شما بهراحتی میتوانید آن را در منزل درست کنید.
دکتر خورشیدی
سوالات متداول
کفیر چیست و از کجا تهیه می شود؟
کفیر یک نوع نوشیدنی از که از اضافهکردن دانه کفیر به شیر درست میشود. دانههای کفیر لاکتوز موجود در شیر را تجزیه میکنند و با فرایند تخمیر یک نوشیدنی مقوی درست میکنند که به آن کفیر میگوییم. کفیرا را هم میتوانید به صورت آماده از رستورانهای سنتی یا فروشگاهها بخرید و هم میتوانید آن را در منزل درست کنید.
چگونه دوغ کفیر درست کنیم
برای درستکردن دوغ کفیر، مقدار قارچ کفیر را به همراه یک لیتر شیر در یک ظرف شیشهای بریزید. سپس ظرف را برای 24 الی 48 ساعت در یک محل تاریک بگذارید. بعد از گذشتن زمان لازم، ترکیب بدست آمده را از یک صافی رد کنید. قارچهای کفیر را کنار بگذارید و جدا کنید. مایع بدست آمده را با آب رقیق کنید و به آن کمی سبزیجات معطر اضافه کنید. حالا دوغ کفیر شما آماده نوشیدن است.
ماست بهتر است یا کفیر؟
کفیر مانند ماست طعم ترشی دارد و با تخمیر درست میشود. میکروارگانیسمهای ماست عمدتا باکتری هستند در حالی که کفیر دارای باکتری و مخمر است. کفیر بافت رقیقتری نسبت به ماست دارد و کالری و قند آن نیز نسبت به ماست کمتر است. هر دو ماست و کفیر برای سلامتی مفید هستند؛ اما کفیر در مقایسه با ماست مقدار بیشتری پروبیوتیک دارد و کالری آن نیز کمتر است.